Kiedy śpimy w nieznanym otoczeniu, zaledwie połowa mózgu wypoczywa porządnie.

- Lewa strona wydaje się bardziej czuwać niż prawa - mówi Yuka Sasaki, profesor nadzwyczajny nauk poznawczych, lingwistycznych i psychologicznych na Uniwersytecie Browna.

Odkrycie to, opublikowane w czasopiśmie Current Biology, pomaga wyjaśnić, dlaczego ludzie czują się zmęczeni po spaniu w nowym miejscu. Sugeruje też, że ludzie mają coś wspólnego z ptakami i ssakami morskimi, które często "usypiają" połowę mózgu, podczas gdy druga pozostaje na straży.

Naukowcy zajmujący się snem odkryli "efekt pierwszej nocy" dziesiątki lat temu, kiedy zaczęli badać ludzi w laboratoriach snu. Pierwszej nocy w laboratorium sen danej osoby jest zazwyczaj tak zły, że badacze po prostu wyrzucają wszystkie zebrane wtedy dane.

Sasaki chciała jednak wiedzieć, co dzieje się w mózgu podczas tej pierwszej nocy. Wraz z zespołem naukowców zbadała więc wzorce fal mózgowych u 35 studentów Uniwersytetu Browna.

Zespół zmierzył coś, co nazywa się aktywnością wolnofalową, która pojawia się podczas głębokiego snu. I odkryli, że podczas pierwszej nocy w laboratorium, aktywność fal wolnych była większa w pewnych obszarach prawej półkuli niż w odpowiadających im obszarach lewej półkuli.

Jednak po pierwszej nocy różnica ta zniknęła.

Aby potwierdzić, że lewa strona mózgu naprawdę była bardziej czujna, zespół przeprowadził dwa inne eksperymenty. Po pierwsze, kazali śpiącym studentom słuchać powtarzającego się standardowego tonu, po którym następował pojedynczy ton o innej wysokości.

Kiedy ktoś jest obudzony lub śpi lekko, mózg reaguje na ten "dewiacyjny ton". Mózg studentów zareagował - ale tylko po lewej stronie.

Następnie badacze odtworzyli dźwięk na tyle głośny, by obudzić osobę, która lekko spała. Okazało się, że studenci budzili się szybciej, gdy dźwięk był odtwarzany do prawego ucha, które jest połączone z lewą półkulą mózgu.

- Zdolność do odpoczynku tylko jednej strony mózgu nigdy wcześniej nie została wykazana u ludzi - mówi Niels Rattenborg, lider grupy zajmującej się snem ptaków w Instytucie Ornitologii Maxa Plancka w Seewiesen w Niemczech. Dodaje jednak, że jest to sztuczka, którą potrafi wykonać wiele zwierząt.

- Wiedzieliśmy od dłuższego czasu, że niektóre ssaki morskie, takie jak delfiny i niektóre foki, a także wiele ptaków może spać z jedną połową mózgu czujną w tym samym czasie - wyjaśnia.

Kilka lat temu Rattenborg przeprowadził eksperyment z kaczkami, który sugeruje przynajmniej jeden sposób, w jaki sen z połową mózgu zapewniał przewagę ewolucyjną. Eksperyment polegał na ustawieniu kaczek w rzędzie i obserwowaniu ich snu.

Rattenborg odkrył, że kaczki z towarzyszem po obu stronach kładły cały mózg do snu i trzymały oczy zamknięte. - Jednak kaczki na końcu rzędu spały z czujną jedną połową mózgu - mówi. - A kiedy to robiły, kierowały otwarte oko z dala od innych ptaków, tak jakby szukały zbliżających się drapieżników.

- Drapieżniki nie są wielkim problemem dla ludzi w dzisiejszych czasach. Jednak ludzki mózg został ukształtowany w czasie, gdy noce były ciemne i pełne grozy - wyjaśnia Rattenborg.

- Kiedy śpimy w nowym środowisku i nie wiemy, ile drapieżników jest w pobliżu to miałoby sens, aby utrzymać połowę mózgu bardziej czujną i wrażliwą na wstrząsy w nocy - dodaje.

Sasaki mówi, że reakcja mózgu jest mimowolna i nie ma nic, co ludzie mogą zrobić, aby temu zapobiec, nawet jeśli właśnie przylecieli na dużą prezentację odbywającą się następnego ranka. Ratunkiem pozostaje więc spora ilość kawy o poranku.

Źródło: NPR.org

Czy sześć 20-minutowych drzemek dziennie uczyni cię bardziej produktywnym?

Jeśli jesteś kimś takim jak my, uważasz sen za święty, nieodzowny, wyczekiwany święty nocny rytuał. Jeśli zaś jesteś jak Leonardo da Vinci lub Nikola Tesla, uważasz go za stratę czasu. Bluźnierstwo - wiem. Podobno ci dwaj stosowali plan snu, który jest tak agresywny, że niektórzy zmęczą się tylko na samą myśl. Dzięki, ale spasujemy.

Robisz się bardzo, bardzo śpiący

Nie ma nic kontrowersyjnego w stwierdzeniu, że sen jest ważny. Brak snu sprawia, że jesz więcej niż potrzebujesz - sprawia, że prowadzisz jak pijany głupiec, zabija twoją zdolność do nauki i dosłownie zjada twój mózg. Chociaż wiadomo, że sen jest kluczowy z niezliczonych powodów, nikt nigdy nie powiedział, że trzeba sprowadzić to wszystko do jednego dłuższego posiedzenia - o przepraszam: leżenia?

Podczas gdy pokoje do drzemek są uznawane za przełomową innowację w modnych, nowoczesnych miejscach pracy (drzemki robią robotę, ludzie!), sen w połowie dnia nie jest wcale nowym pojęciem. W rzeczywistości, ludzie w epoce przedindustrialnej często dzielili swój sen nocny na segmenty: "pierwszy sen" i "drugi sen". Ale, jak głosi legenda, niektórzy z największych myślicieli historii poszli o krok dalej.

Ma ktoś Red Bulla?

Podobno Leonardo da Vinci i Nikola Tesla utknęli w niemal wykańczającym cyklu snu. Podczas gdy przedindustrialni segmentowi drzemkowicze mieli dwufazową rutynę (uderzanie w kimono dwa razy w ciągu dnia), da Vinci i Tesla praktykowali najbardziej intensywny przykład spania wielofazowego (spanie ponad trzy razy w ciągu dnia). Cóż to za rutyna z wyboru (rzekomo)? To tzw. "cykl nadczłowieka" (Uberman Schedule).

Cykl ten składa się z sześciu 20-minutowych drzemek, równomiernie rozłożonych w ciągu dnia. Zaleca się utrzymywanie tego rytmu w nieskończoność. Według Towarzystwa Polifazowego, można dostosować system w sposób niekwalifikowalny, tak aby dopasować go do swoich potrzeb. Możliwe przyjęcie tej praktyki przez włoskiego odkrywcę zostało opisane przez Claudio Stampiego w książce z 1992 roku pt. "Why We Nap": "Jednym z jego sekretów, jak przynajmniej twierdzono, była unikalna formuła snu: spał 15 minut z każdych czterech godzin, co dawało w sumie dziennie tylko 1,5 godziny snu". Wygląda więc na to, że był on w stanie zyskać dodatkowe sześć produktywnych godzin dziennie. Podążając za tym unikalnym schematem, w ciągu 67 lat swojego życia "zyskał" dodatkowe 20 do celów produktywnych".

Tesla podobno nigdy nie spał dłużej niż dwie godziny w ciągu doby, choć może się to wydawać nieprawdopodobne. Ale, apelujemy, nie próbujcie tego naśladować. To mógł być ten czynnik, który doprowadził go do załamania psychicznego w wieku 25 lat. "Profesorowie na uniwersytecie ostrzegali ojca Tesli, że młodego uczonego zabijają nawyki pracy i snu" - opisuje czasopismo "Smithsonian".

Powodem, dla którego ludzie poddają się dziwnym godzinom snu i skracają zmiany w jego czasie jest oczywisty: więcej czasu oznacza - w idealnym założeniu - większą wydajność. Badanie opublikowane w 1989 roku w czasopiśmie "Work & Stress" wykazało, że wielofazowe strategie snu poprawiają długotrwałą wydajność. Tak więc, nie tylko masz więcej czasu na to, co musisz zrobić, ale może nawet osiągniesz lepsze wyniki, gdy to zrobisz. Po prostu zrób sobie przysługę i nie zapędź się z tym do skrajności jak Tesla.

Źródło: Discovery.com